Mesleki Eğitim Ne Zaman Başlar?
Her birey, mesleki araştırmalar yaptığı ve bu doğrultuda bir seçimde bulunduğu zaman dilimini yaşar. Çoğu insan bu araştırma ve seçim aşamasının ilerleyen yıllarda ve alınan eğitimler neticesinde olduğunu düşünse de, bu pek de doğru bir inanış değildir. Meslek bilinci sanılanın aksine küçük yaşlarda başlayan ve ilerleyen yıllarla birlikte şekil alan bir süreçtir. 3-5 yaş arasındaki çocuklar mesleklerin farkına varmaya ve kendi kişilik yapılarını oluşturmaya başlarlar. Yaşamın erken yıllarında oluşturulan bu kişilik yapılarını ilerleyen yıllarda da değiştirmek oldukça güç olacağından, okul öncesi eğitimlerin önemi oldukça fazladır.
Mesleki Gelişimi Etkileyen Faktörler
Mesleki gelişim süreci okul öncesinden başlar ve devam eder. Bireyin benlik yapısı, alınan eğitimler ve çevre tutumları bu süreci etkiler. Her bireyin kendine özgü benlik algısı vardır. Bireyler kendi ilgi ve yeteneklerini keşfettikçe mutlu olacakları alanları da seçmeye başlarlar. Mesleki gelişim için bireyin kendini gerçekçi bir şekilde tanıması en önemli unsurdur. Kendini tanıyan bireyler ilgi ve yetenek alanlarına göre eğitimler almaya hazır olurlar. Bu doğrultuda alınan eğimler bireyleri mesleğe bir adım daha yaklaştırır. Benlik yapısını oluşturan ve bu doğrultuda eğitimlerini sürdüren birey için en önemli itici güç ise yakın çevresidir. Aileler ve öğretmenler, bireylerin tercihlerine saygılı olmalı ve desteklemelidir. Çocuklara bir mesleği dayatma noktasına kesinlikle gidilmemelidir.
Mesleki Gelişim Süreci Basamakları
Isaacson mesleki gelişim sürecini 5 basamak olarak incelemiştir.
Uyanış ve Farkında Olma (5-12 yaş): Bu yaştaki bireyler çevrelerindeki insanların yaptıkları meslekleri fark ederler. Her insanın hayatını devam ettirebilmesi için bir işi yerine getirdiğini bilir ve bunları kabul ederler. Genellikle aile içindeki mesleklere ilgi duyup bu doğrultuda seçimler yaparlar.
Keşfetme ve Araştırma (12-15 yaş): Çocuklarda zihinsel yapının güçlenmesiyle beraber meslek bilincinin önemi de giderek artar. Kendi benliklerini sorgulamaya başlarlar. Yeteneklerini fark ederler ve neyi yapıp neyi yapamayacaklarını gözden geçirmeye başlarlar.
Karar Verme (15-18 yaş): Orta öğretim sürecinin sonlarına doğru bireyler gerçekçi seçimler yapmaya başlarlar. Girdikleri sınavlar ve alınan eğitimler doğrultusunda hedeflerini netleştirmeye ve meslek adına karar vermeye başlarlar. Bu aşamada bireyler ailede gördüğü meslekler yerine kendi yetenek alanlarına özgü meslekleri tercih ederler.
Hazırlık Aşaması (18-23 yaş): Tercihte bulundukları meslek adına alınan ilk eğitim bu aşamada başlar. Bireyler bu noktada aldıkları eğitimle beraber seçimlerinin doğruluğuna daha çok inanmaya başlarlar. Üniversite eğitimleri ve gidilen kurslar hazırlık aşamasına örnek olarak gösterilebilir.
İşe Yerleşme (23 yaş ve sonrası): Bireyler aldıkları eğitimin tamamlanması sonrası artık bu mesleği yerine getirmeye ve kazanç elde etmeye başlarlar. Ancak mesleki gelişim hiçbir zaman sona ermez. Bireyler çalışmaya başladıklarında dahi her zaman kendilerini geliştirmeye devam ederler. Meslekte uzmanlaşma ve gelişmeye bağlı olarak kademe ilerlemesi bu aşamalarda görülür.